Grenzeloos ontmoeten
‘Durch alle Wesen reicht der eine Raum: Weltinnenraum. Die Vögel fliegen still durch uns hindurch. O, der ich wachsen will, ich seh hinaus, und in mir wächst der Baum.’
Bovenstaand citaat uit het gedicht ‘Es winkt zu Fühlung fast aus allen Dingen’ is geschreven door de dichter Rainer Maria Rilke (Praag 1875). Rilke had geen woon- of verblijfplaats. Europa was zijn thuis: ‘Dat is het verlangen: wonen in de golven en geen verblijfplaats hebben in de tijd’. In het gedicht ‘Es winkt zu Fühlung fast aus allen Dingen’ laat Rainer Maria Rilke zijn lezers voor het eerst kennis maken met het begrip ‘Weltinnenraum’. Etty Hillesum beschouwde de dichter als een van haar grootste leermeesters. In het ‘Het verstoorde leven, dagboek van Etty Hillesum 1941-1943’ treffen we de volgende uitspraak van Etty aan: ‘De hemel is er toch, waarom mag men er dan ook niet in leven? Maar eigenlijk is het toch veel eerder zo: de hemel leeft in mij. Ik moet denken aan een woord uit een gedicht van Rilke: Weltinnenraum.’ In het gedicht gebruikt Rilke de boom als een metafoor voor ‘de binnenruimte van de wereld’. De boom, groeiend in het innerlijk, het ‘zelf’, staat symbool voor de ontwikkeling van de mens. Een ontwikkeling die tot stand komt door het verinnerlijken van uiterlijke belevingen en ontmoetingen. Spirituele teksten en gedichten hebben de kwaliteit om mensen in beweging te brengen. Ze maken creativiteit en kunstzinnige interpretaties vrij en brengen een ontmoeting van de innerlijke beleving van de enkeling met de onmetelijke buitenwereld tot stand. De binnenwereld van de mens als een ontmoetingsplaats die geen begrenzing kent van tijd, noch van ruimte. Het innerlijk leven als een ontmoetingsplaats van leven en dood; van aarde en hemel; van de kiem, de vrucht en het zaad. De kennismaking met de geschriften van Etty Hillesum die haar belevingswereld en haar ontwikkeling aan ons openbaren, en de kunstzinnige interpretaties ervan hebben velen in beweging gebracht.
De lange reis die Alessandro Striggio (diplomaat en componist) in 1567 maakte om zijn Missa Ecco si Beato Giorno onder de mensen te brengen, voerde van Florence over de Alpen naar het Noorden. Van Brno legde hij een lange tocht af naar München en vervolgens ging zijn weg naar Parijs en Londen, waar zijn mis en veertig-stemmige motet Ecce Beatam Lucem waarschijnlijk grote indruk aan het hof maakten. De reis die de muziek van Striggio nog altijd maakt, komt ook in Amsterdam, Eindhoven of Tilburg niet tot een einde. Integendeel, deze muziek zal nog vele stemmen laten samenvloeien.
Arvo Pärt wordt wel genoemd als de vertegenwoordiger van de nieuwe ‘spirituele muziek’, waarin je vrij interpreterend de niet-stoffelijke wereld kunt herkennen. Veel composities van Arvo Pärt zijn verwant aan muziek uit de Renaissance, die niet het individuele maar het universele verklankt. De muziek van Pärt wordt wel beschouwd als een hernieuwde kennismaking met de Renaissance, de oude tijd. De muziek bevat daarnaast echter zoveel moderne elementen dat het plaatsen in de tijd haar een kader geeft dat haar geen recht doet.
De verklankte citaten van Etty Hillesum, de muziek van Alessandro Striggio en Arvo Pärt samengebracht: een bescheiden spirituele impuls, een momentopname, een ontmoeting in een eindeloze tijdstroom. Een ontmoeting van de geschiedenis met het heden. De ontmoeting van de dood met het leven. De ontmoeting van de ene mens met de andere. De ontmoeting van componisten, dirigenten, koren, een soliste en musici; allen met een eigen identiteit. Maar ook een ontmoeting van wereldse zakelijkheid met de etherische wereld van de kunst. Het ‘ont-moeten’. Grenzeloos, in de zin van vrij: het in vrijheid aangaan van een samenwerking, een samenspel waarbij de materiële begrenzingen leken te vervagen. Niets moest; veel werd mogelijk dankzij de bereidwilligheid van velen waardoor het project ‘Striggio-Hillesum-Concerten' kon groeien en aarden.
Er is een kiem gelegd in een eindeloze stroom.
